Thursday, 10 February 2011

An phi truyen thong sau Tet

Số lượt xem: 274
Gửi lúc 00:34' 21/01/2010

Ăn phi truyền thống sau Tết



Sau tết, người ta đâm ra thèm những thứ không phải truyền thống...

Image
(ảnh sưu tầm)


Và có lẽ không còn mấy nhà biết tới cái mùi mẫn của món "xà bần", vì số mâm cỗ trong ngày tết giờ đây ít quá, cách cúng cũng khá là… tương đối tượng trưng.

Đối lập với thịt mỡ - dưa hành - bánh chưng xanh, có lẽ là trã cá kho, tô canh cá nấu ngót, và những món chay... Không hiểu sao mà khó thay đổi truyền thống, để có thể tìm được món cá kho, cá nấu ngót bình dị trong những bữa giỗ chạp, ba bữa tết, trong các tiệc buffet nhà hàng đa sao, tiệc cưới hỏi? Để ra tết là cả một nỗi thèm Da diết… Nhưng thèm là một chuyện, còn có bắt gặp nỗi thèm của mình nơi những món cần thèm không lại là chuyện khác.

Nhất là cả một thế giới cá kho, cá nấu ngót và món chay thời công nghiệp hoá đang mở ra bao la trong các siêu thị. Thế nhưng, liệu sản phẩm sản xuất hàng loạt có đáp ứng được cái lưỡi của từng người? Hỏi thế, có người sẽ phê ngay: đầu óc bảo thủ. Vậy thì mời bạn dạo một vòng trong thế giới phi truyền thống thời công nghiệp hoá thực phẩm.

Phi truyền thống

Ở phân khúc đồ chay, toàn là những thứ chay giả mặn (đành để thiện căn ở tại lòng ta, chứ không phải trong ảo giác ta) nghe tên rất kêu: bóng cá chay, cá mòi chay, mắm lóc chay (ghê chưa!), bò kho chay, cà ri gà chay, sứa chay, điệp chay v.v.

Mới nghe qua, người ta liên tưởng tới thời của "giả kim thuật". Vì với cái nền căn bản là đậu nành, có thể làm ra đủ thứ thịt. Mà giả kim thuật đã là ước mơ không thành thì liệu đậu nành làm thành mắm lóc có thành?

Bạn thử mở một hộp cá mòi chay của hãng V., thoạt nhìn là thấy mòi chay với mòi mặn như là Thúy Vân so với Thúy Kiều - cũng miếng thịt trăng trắng, miếng Da đen đen, màu xốt cà óng óng. Nhưng nhìn chỉ là một yếu tố của hành vi ăn, trong đó lưỡi vẫn đóng vai chính. Để đối chứng, bạn phải là người rất là sành cá mòi với cả một lịch sử thăng trầm của chúng. Nhớ đến cá mòi là nhớ đến mùi thơm dầu đặc trưng, vị hơi beo béo của chúng. Và bạn ăn thử miếng mòi chay. Hương vị của nó hoàn toàn xa lạ với cá mòi thật!

Rồi đến món mắm lóc chay của nhà sản xuất K. Nếu là dân ghiền mắm lóc thứ thiệt, xin bạn chớ thử. Vì bạn sẽ không bao giờ bắt gặp lại bữa cơm chiều bên đụn rơm, với miếng mắm lóc vít lên lá chuối trước sân gạch, nghe tiếng thiên nhiên từ đồng xa vọng về.

Đã đành cũng có những cái lưỡi đầy bao dung, chấp nhận những chọn lựa chay giả mặn nói trên như một thứ phim dễ hiểu, dễ xem, người ngợm đẹp. Nhưng ở đây chúng tôi muốn đặt vấn đề với nhà sản xuất trong việc tạo ra được hương vị, tạo ra được những công thức phối hợp nguyên liệu để ít ra cũng là một Vân chay so với một Kiều mặn, phát triển được ngành công nghiệp thực phẩm chay về chất chứ không phải về danh và hình.

Ở góc của những nồi cá kho, tô canh, có khá hơn. Bạn có thể mua một vỉ cá đục thịt trắng phau về kiên nhẫn rã đông, nấu ngót, hoặc mua bịch cá cơm than sấy về kho, cũng còn nghe được ít nhiều mùi mẽ của ngót và của kho - giống như cô gái quê của Nguyễn Bính ra phố hương đồng nội có bay đi ít nhiều thì cũng còn chút hương để thưởng và nhớ.

Xa "xà bần"


Ngày xưa, vào những lúc sung túc, có những nhà ngày tết cúng hàng chục mâm. Như thế mỗi món để dọn một mâm ít nào cũng phải nấu một nồi lớn. Cúng xong, cả nhà không thể nào ăn hết vài mâm cúng chứ nói chi chục mâm. Thế là từ hôm 30, nồi xà bần đã hình thành cho tới ngày tiễn ông bà đi. Toàn bộ những món thừa đã múc rồi không đổ lại vào nồi riêng từng món mà cho chung vào nồi xà bần. Cứ như thế hâm đi hâm lại cho đến hết tết - khi các món tết trong nhà đã nhẵn. Lúc này, nồi xà bần đã có sự thay đổi về chất, một thứ vị khó mà phân tả rạch ròi, vì sau nhiều ngày nấu chúng đã hoà quyện với nhau: cái vị mằn mặn vừa hơi cay cay vừa ngọt ngọt, nó thấm vào lưỡi và tan liền trong miệng; một miếng xà bần mà chiêu với một miếng cơm thì còn gì tuyệt bằng.

Nhưng cũng đã hết tết, xà bần không phải là thứ được ăn thả cửa như ba bữa xuân. Nên trong ký ức, nhiều người thòm thèm cái thòm thèm của tuổi thơ, của ký ức. Nhiều nhà nghèo có khi ăn nhín nhín đến rằm tháng giêng. Nếu thấy nên thử hoặc tìm lại hương vị món xà bần, bạn cũng có thể tạo ra một nồi vừa vừa từ 30 tết

Bản gốc: Sức khỏe số - Ăn phi truyền thống sau Tết

No comments:

Post a Comment